سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های مبنایی مدیریت ریسک زلزله (مطالعة‌ موردی:‌ مناطق روستایی شهرستان قزوین)

سوانح طبیعی همچون زلزله، سیل و طوفان به عنوان پدیده‌های تکرارپذیر در طول دوران حیات کرة زمین همواره وجود داشته‌اندپیشینة‌ تاریخی حوادث رخ‌ داده بیانگر این واقعیت است که کشور ایران همواره به خاطر داشتن ساختارهای مکانی- فضایی ویژه، بحران‌های طبیعی زیادی را متحمل شده و یکی از آسیب‌پذیرترین نقاط جهان در برابر مخاطرات محیطی بوده است. بنابراین با توجه به اهمیت مسئله در ابعاد مختلف مکانی- فضایی و به منظور کاهش آسیب‌پذیری در برابر زلزله، توجه و به‌کارگیری روش‌ها و مدل‌های جدید، همچون مدیریت ریسک زلزله ضرورتی اساسی دارد. براین مبنا محققان بر آن بوده‌اند که ضمن تبیین جایگاه مدیریت ریسک به صورت موردی در شهرستان قزوین به این پرسش اساسی پاسخ دهند که مؤلفه‌های اساسی مدیریت ریسک، یعنی آگاهی، دانش، آموزش، مشارکت، توانمندی نهادی، تحمل‌پذیری محیطی در چه وضعیتی قرار دارند؟ بدین منظور محققان با بهره‌گیری از گویه‌های تبیین‌کنندة مدیریت ریسک در قالب طیف لیکرت و با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه‌ای در میان 386 نفر از سرپرستان خانوارهای ساکن مراکز روستایی و در سطح 29 روستا از شهرستان قزوین دریافته‌اند که تمامی مؤلفه‌های اساسی مدیریت ریسک در میان سکونتگاه‌های روستایی در سطح پایین بوده‌اند. پیامد چنین وضعیتی تداوم روند وضع موجود، یعنی ضعف کالبدی و ساخت‌وسازهای غیراصولی، عدم قابلیت پاسخگویی مناسب در برابر زلزله، ناهماهنگی و مشارکت کم در مراحل مختلف بحران و افزایش تعداد کشته‌ها و زخمی‌ها در زلزله‌های آتی خواهد بود. بدین‌ترتیب، به منظور رفع چالش‌های فراروی و کاهش آسیب‌پذیری، ارتقا و تقویت مؤلفه‌ها و معیارهای اساسی مدیریت ریسک ضروری است.